Əsərin təhlilinə dair icmal nümunəsi

 Təhlil dərslərinin quruluşu(Əsərin təhlili üzrə iş)

Mövzu: A. Səhhətin "Vətən" şeirinin təhlili

Standartlar: 1.2.3, 1.2.4; 2.1.2, 2.2.1; 3.1.1. 3.1.3.

Inteqrasiya: Tarix, 0.0.0.   Musiqi: 0.0.0

Texnikalar: Venn diaqramı, klaster, müzakirə, beyin həmləsi

Iş forması: Böyük və kiçik qruplarda iş

Resurslar (təchizat): "Qarabağ bülbülləri" televiziya  filmindən parça, markör, filipçart, dərslik, şairin portreti.

Dərsin təlim nəticələri: (1.2.3, 1.2.4, 2.1.2., 2.2.1, 3.1.1 və 3.1.3 - alt-standartının tələbləri xüsusiləşdirilir. 6 alt-standart olduğundan, bir o qədər də təlim nəticəsi göstərilir. Məsələn, alt-standart 1.2.3. Şifahi və yazılı ədəbiyyat nümunələrində bədii təsvir vasitələrinin (epitet, təşbeh) rolunu aydınlaşdırır. Onu çevirək təlim nəticəsinə: 1. Şeirdə bədii təsvir vasitələrinin (epitet, təşbeh) rolunu aydınlaşdırır. Digər alt-standartlar da bu qayda ilə təlim nəticələrinə çevrilir).

Dərsin mərhələlərinə görə təxmini vaxt bölgüsü:

1.      Sinfi təşkili və ev tapşırıqlarının yoxlanması .......5 d.

2.      Motivasiya............................................................... 3 d.

3.      Tədqiqatın aparılması...........................................10 d.

4.      Məlumat mübadiləsi..............................................10 d.

5.      Məlumatın müzakirəsi və təşkili........................... 5 d.

6.      Nəticənin çıxarılması.............................................. 3 d.

7.      Yaradıcı tətbiqetmə................................................ 6 d.

8.      Qiymətləndirmə və ev tapşırığının verilməsi....... 3 d.

                                                             Cəmi: 45 dəq.

Dərsin gedişi:

1. Sinfin təşkili və ev tapşırıqlarının yoxlanması.

2. Motivasiya: Vətən motivli klip səsləndirilir. Şagird­lərin təəssüratları alınır, klipin nəyə həsr olunduğu soruşulur, dərsin mövzusu müəyyən edilərək lövhəyə yazılır.

Tədqiqat sualları:

a) Şair nə üçün  bu şeirinə "Vətən" başlığını seçmişdir?

b) Şair şeirdə vətənlə bağlı duyğularını bizə çatdırmaq  üçün hansı söz və ifadələrin imkanlarından  istifadə etmişdir?

3. Tədqiqatın aparılması: Müəllim tapşırıqlar üçün ayrılmış vaxtı və təlimatı elan edir və qruplara aşağıdakı tapşırıqları təqdim edir;

1-ci qrup: Şair vətənlə bağlı duyğularını ifadə etmək üçün hansı bədii təsvir vasitələrindən istifadə etmişdir? Onların rolu rolunu nədən ibarət olmuşdur?

2-ci qrup: Şeirin hansı mövzuya həsr olunduğunu və  ideyasını nədən ibarət olduğunu aydınlaşdırın.

3-cü qrup: Şeirin aşıladığı ideyaya münasibət bildirin, fikrinizi əsaslandırın.

4-cü qrup: Siz şeirin bu cür başlanmasına və davam etməsinə necə münasibət bildirərdiniz? Fikrinizi əsaslandırmağa çalışın.

5-ci qrup: Şeirin məzmununa, quruluşuna münasibət bildirin.

4. Məlumat mübadiləsi: Qruplar ayrılmış vaxt ərzində tədqiqatlarının nəticələri ilə yoldaşlarını tanış edirlər.

5. Məlumatın müzakirəsi və təşkili: Təqdimatlarda əksini tapan məlumatları ümumiləşdirmək, sistemə salmaq üçün müzakirə aparılır.

Müzakirə üçün suallar:

- Şair bu  şeirini nə üçün "Vətən" adlandırmışdı?

- Şair vətən sevgisini bizə aşılamaq üçün hansı söz və ifadələrdən istifadə etmişdir?

- Bu sözlər həmin sevgini dolğunluğu ilə bizə çatdıra bilirmi?

- Şairin bu cür qurulması fikrin ifadə olunmasına necə xidmət göstərmişdir?

- Nəyə əsasən şeirin məhz vətən sevgisinə həsr olunduğu qənaətinə gəldiniz?

-Yoldaşlarınızın axtarışlarına necə münasibət bildirərdiniz?

- Müzakirəmizi necə ümumiləşdirə bilərik?.. 

6. Nəticənin çıxarılması: Bu mərhələdə ümumiləşmiş fikirlərlə tədqiqat sualı zamanı alınmış fərziyyələr tutuşdurulur, nələrin üst-üstə düşdüyü, nələri yeni olduğu müəyyən edilir. Nəticədə yeni bilik əldə olunur.

7. Yaradıcı tətbiqetmə:

a) Sinifdə: şeirin məzmunundan və ideyasından çıxış etməklə vətən klasterinin yaradılması;

b) Evdə:" Vətən sevgisi nədir? mövzusunda kiçik esse  yazmaq.

Qiymətləndirmə və ev tapşırıqları:

Qiymətləndirmə meyarları;

a)      Rolunu aydınlaşdırma.

b)      Münasibət bildirmə

c)      Şərh etmə 

=================================

Qeyd: Təhlil dərslərini tədqiqat sualından sonra müzakirə yolu ilə də aparmaq olar.

Tədqiqat sualının birincisi  belə ola bilər:

A) Nə üçün əsərinə müəllif bu adı seçmişdir?

B) Müəllif bizə bu əsəri vasitəsilə hansı ideyanı aşılamaq istəyir? O bu niyyətində haqlıdırmı?...