Ədəbiyyat müəllimi, sən bir günəşsən

Təsdiq edirəm:              metodist, dos. F. Yusifov                     21 fevral 2020-ci il ADPU-nun filologiya fakültəsi əyani şöbəsinin IV kurs 402-ci  qrup tələbəsi Əliyeva Günayın Xətayi rayonu  A. Məhərrəmov adına  95 № li  tam orta məktəbin V a sinfində 21 fevral 2020- ci ildə ədəbiyyat fənnindən keçəcəyi sınaq dərsinin                              İCMALI növbəti səhifədən Mövzu : A. Səhhətin "Vətən" şeirinin məzmunu Standartlar : 1.1.1; 1.1.2; 1.1.3; 2.1.2; 3.1.2. Inteqrasiya : Tarix, 0.0.0.  Texnikalar : klaster, beyin həmləsi, müzakirə İ ş forması : böyük və kiçik qrupda iş Resurslar (təchizat): Yutubdan "Qarabağ bülbülləri" filmindən parça, musiqi...

Fəal(interaktiv) təlimdə istifadə olunan  iş formaları   İş formaları dərsin əvvəlində də, tədqiqatın işlərinin   təşkilində də, digər dərs   mərhələsində istifadə oluna bilər. Dərsin mövzusu və məqsədindən asılı olaraq tədqiqat işləri aparılır. Bu tədqiqat işləri xarakterinə görə bir   nəfərlə, eləcə də bir neçə nəfərin birgə iştirakı ilə aparıla bilər. Ona görə də tədqiqat işlərinin müxtəlif formalarda təşkil edilməsi məsələsi ortaya çıxır. Fəal(interaktiv) dərslərdə   istifadə olunan iş formaları bunlardır: 1. Fərdi iş – tapşırığın icrası bir nəfər aid olur. Şagird qoyulmuş sualını cavabını bir dəftər vərəqinə qeyd edir. Tələb olunan anda yazdıqlarını oxuyur, onun məzmunu ilə sinif yoldaşlarını tanış edir. Dərsin motivasiya, yaradıcı tətbiqetmə mərhələsində geniş istifadə olunur. Deməli, bir nəfərə üçün nəzərdə tutulan iş formasıdır formadır                                                                     

№ ƏTM-dən  Sərbəst işin mövzuları Sərbəst işin təhvil verilməsinin son tarixi Qiymətləndirmə üsulu 1 Ədəbiyyat fənnin məzmunu və öyrədilməsi sistemi 10-cu həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 2 Fəal(interaktiv)   dərsin mərhələləri (iş nümunəsi ilə) 10-cu həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 3 Fəal dərsin mexanizmlərinin şərhi 10-cu həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 4 Ədəbiyyat dərslərində cari planlaşdırma (iş nümunəsi) 10-cu həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 5 Ədəbiyyat dərslərində motivasiyanın qurulması (iş nümunəsi) 10-cu həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 6 İnduktiv dərslərin təşkili (iş nümunəsi) 11-ci   həftənin sonu Referat, şifahi sorğu, təqdimat 7 Deduktiv dərslərin təşkili(iş nümunəsi) 11-ci həftənin sonu Referat, ş

ƏTM-dən imtahan sualları(2019-20-ci tədris ili) ƏTM-in predmeti, şöbələri ƏTM-in əməkdaşlıq etdiyi elm   sahələri Ədəbiyyat tədrisinin prinsipləri ƏTM-in tədqiqat üsulları ƏTM-in tədrisi tarixi Təhsil sahəsində islahatların aparılmasını zəruri edən şərtlər "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları(kurikulumları) sənədi: dövlət standartı bölməsində əhatə olunan məsələlər "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları(kurikulumları) sənədi: təhsil proqramı(kurikulum) bölməsində əhatə olunan məsələlər "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları(kurikulumları) sənədi: ümumi təhsilin məzmunu başlığında əhatə olunan məsələlər "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları(kurikulumları) sənədi: təhsilverənlərin   keyfiyyət göstəriciləri və təhsilalanların bilik, bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsi barədə ümumi məlumat "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət

Düşüncələrimiz Ədəbiyyatın tədrisi məsələləri son illərdə yenidən aktuallaşmağa başlamışdır. Bir sıra "mütəxəssislər" uydurma prob­lem yaradıb dərhal da onu həll etməklə özlərinin belə bir icadlarına həddən ziyada vurulurlar. Bu vurğunluq bəzən elə bir həddə çatır ki, az qala tərcümeyi-hal, icmal, iri həcmli əsərlərin öyrədilməsi və daha nələrin məktəbə gətirilməsinə etirazlar başlanır. Bir sözlə, ədəbiyyat məktəbdə olsun, olmasın?  Dəhşətlisi də burasındadır. Min illik ədəbiyyat, bağışla, biz səni müstəqil surətdə də öyrənə bilərik, məktəbdə sən olmasan da olar. Sənətkarların tərcümeyi-halı nəyə gərək? Nə olsun ki, onlar canlı tariximizlə yol yoldaşıdırlar? Ağırdırlar, şagirdləri "gərəksiz" illərlə yükləyir və o, çətinliklə mənimsənilir. C. Cabbarlı, M. Hüseyn, M. İbrahimov bizi bağışlayın, daha gərəkli deyilsiniz. Şagirdlərimizin "kövrək" təfəkkürü Sizləri qavramaq imkanında deyil və s. və i.a. Ədəbiyyat tədrisi metodikası fənni ədəbiyyatımızın və

Ədəbİyyat dərslərİndə   əyanİlİk Ədəbiyyat təliminin keyfiyyətini yüksəldən amillərdən biri də dərs prosesinin   əyaniləşdirilməsidir. Təlim materiallarının dərk olunmasında əyaniliyin mühüm əhəmiyyəti vardır. O, şagirdlərin fikri fəallığının təmin olunmasına, biliklərin asan qavranılmasına şərait yaradır. Ətraf aləmin dərk olunmasında siqnallar mühüm rol oynayır. Pavlovun iki siqnal sistemi barəsində dedikləri əyan təlimin özəyini təşkil edir. O öyrədirdi ki, biz birinci siqnal sistemi sayəsində ətraf aləmi duyur və qavrayırıq. Birinci siqnal sisteminin qıcıqlandırıcıları cisim və hadisələrin özləridir. Bu xüsusiyyət bütün canlılara məxsusdur. İkinci siqnal sistemi isə bu cisim və hadisələri ifadə edən sözlər – işarələr sistemidir. Onların vasitəsi ilə biz haqqında danışılan obyektləri, mənzərəni görməsək də aydın təsəvvür edə bilir, göz önündə canlandırırıq. Ona görə də sözlərə "siqnallar siqnalı" da deyirlər. Məhz biz sözlərin sayəsində biz ətraf aləmlə tanışlığı

Ədəbİyyat dərslərİndə nİtq   İnkİşafı Ərazimizin 20 faizə qədərinin erməni faşistləri tərəfindən işğal edildiyi, haqlı ikən haqsız hesab olunduğumuz indiki şəraitdə öz düşüncələrini həm yazılı, həm də şifahi formada ifadə edən gənclərə ehtiyacımız daha çoxdur.   Ötən əsrin əvvəllərindən üzləşdiyimiz, hələlik öhdəsindən gələ bilmədiyimiz bədnam ermənilər silahın deyil, məhz siyasətin hesabına irəli çıxdıqlarına görə doğma torpaqlarımızı müvəqqəti işğal edə bildi və əhalimizin 1 milyonunu qaçqın, köçkün və didərgin vəziyyətinə saldı. Məhz bu xəstə təfəkkürlü millətin məkrli niyyəti və təbliğatı hesabına dünyanın bir sıra ölkələrində yalançı soyqırımı qərarları qəbul edilmiş oldu. Həmin dövr rəhbərlərinin səriştəsizliyi, yerli məmurların bacarıqsızlığı, eləcə də məktəb işlərində yol verilən əyintilər və s. xalqımızın   düşmən qarşısında müəyyən qədər aciz qoymuş oldu və nəticədə belə bir işğal aktı baş tutdu. Deməli,   vaxtında sözümüzü yeridə və siyasətdə haqlı olduğumuzu sübuta y

  Təhlil dərslərinin quruluşu (Əsərin təhlili üzrə iş) Mövzu : A. Səhhətin "Vətən" şeirinin təhlili Standartlar : 1.2.3, 1.2.4; 2.1.2, 2.2.1; 3.1.1. 3.1.3. Inteqrasiya : Tarix, 0.0.0.    Musiqi: 0.0.0 Texnikalar : Venn diaqramı, klaster, müzakirə, beyin həmləsi Iş forması : Böyük və kiçik qruplarda iş Resurslar (təchizat): "Qarabağ bülbülləri" televiziya   filmindən parça, markör, filipçart, dərslik, şairin portreti. Dərsin təlim nəticələri : (1.2.3, 1.2.4, 2.1.2., 2.2.1, 3.1.1 və 3.1.3 - alt-standartının tələbləri xüsusiləşdirilir. 6 alt-standart olduğundan, bir o qədər də təlim nəticəsi göstərilir. Məsələn, alt-standart 1.2.3. Şifahi və yazılı ədəbiyyat nümunələrində bədii təsvir vasitələrinin (epitet, təşbeh) rolunu aydınlaşdırır. Onu çevirək təlim nəticəsinə: 1. Şeirdə bədii təsvir vasitələrinin (epitet, təşbeh) rolunu aydınlaşdırır . Digər alt-standartlar da bu qayda ilə təlim nəticələrinə çevrilir).

2. M əktəbdə ədəbi   əsərlərin təhlili (deduktiv dərslər)   Ədəbi əsərlərin öyrənilməsində ən mühüm mərhələ onun təhlil olunmasıdır. Ədəbi təhsilin qarşısına qoyulan mühüm işlər məhz həmin mərhələdə reallaşır. Əsərin məzmununda əksini tapan məsələlər – əxlaqi-mənəvi dəyərlər, müsbət insani keyfiyyətlər,   çatışmazlıqların tənqidi və s.    bu əsərlərdə öz əksini tapır. Şagirdlərdə onları müşahidə etdirmək,   duydurmaq, qiymətləndirmək bacarığının formalaşdırılması bu gün vacib işlər sırasındadır. Bunsuz gənc nəslin yüksək mənəvi dəyərlər ruhunda böyüməsində heç bir irəliləyiş əldə etmək olmaz. Ədəbi əsərlər müəlliflərin fakt və hadisələrə həssas münasibəti nəticəsində ortaya çıxır..   Bu münasibəti bir anda olsa yaddan çıxarmaq olmaz. Ətraf mühit, mənəvi məsələlər, psixoloji məqamlar bütün keyfiyyətləri ilə sənətkarın duyğular aləmindən keçir. Ona görə də bədii irsin öyrənilməsində sənətkarın ətraf aləmə belə duyğulu   yanaşmasına lazımi diqqət yetirilməlidir. Bədii əsərlər –

Nəsr əsərlərinin  məzmununa həsr olunan dərsin quruluşu Nəsr əsərlərinin tədrisində fasiləli oxu üsulundan istifadə edilməsi daha məqsədəuyğundur. Oxu bitən kimi qısa təəssürat alınmalı və qrup tapşırıqlarına keçilməlidir. Əsərin həcmi geniş olanda və məzmununun öyrədilməsinə 2 saat vaxt ayrılanda, hər bir dərsdə fasiləli oxu üsuluna müraciət olunmalıdır. Bəzən müəllimlər bu cür dərslərdə  birinci  saat məzmun üzərində iş aparanda, əsərin qalan hissəsini evdə oxumağı tapşırır. Bu düzgün yol deyildir. Fasiləli oxu ilə iş tamamlandıqdan sonra  tədqiqatın aparılması mərhələsinə keçilməli və qrup tapşırıqları verilməlidir. Sonra digər dərs mərhələlərində nəzərdə tutulan işlər yerinə yetirilməlidir.   Dərsin mərhələlərinə görə təxmini vaxt bölgüsü:

 Fəal(interaktiv) təlim əsasında əsərin  məzmunu üzərində iş (nümunə) V sinif [1] Mövzu:   Cəlil Məmmədquluzadənin "Poçt qutusu" heka­yəsinin məzmunu üzərində iş(1-ci saat). Standartlar: 1.1.2; 1.1.3;   2.1.2;   2.2.1; 3.1.1; 3.1.2. İnteqrasiya : təsviri incəsənət, 0.0.0.   İş forması : böyük və kiçik qruplarda iş Texnikalar : klaster, beyin həmləsi, fasiləli oxu, müsahibə,   müzakirə Resurslar : poçt qutusu şəkli,   Mirzə Cəlilin şəkli, vikipediyadan   "Poçt qutusu"na aid 1967-ci ildə Mirzə Cəlilin eyni adlı əsərinə çəkilmiş kinofilmdən   bir epizodu əks etdirən şəkil.          Dərsin təlim nəticələri: 1. Hekayəni ideya-məzmununa uyğun ifadəli oxuyur. 2. Hekayəni hissələrə ayırır, plan tərtib edir, məzmununu müxtəlif formalarda nağıl edir. 3. Bədii əsərlə bağlı fikirlərini aydın və ardıcıl şərh edir.   4. Müzakirələrdə ümumi rəyə gəlmək bacarığını nümayiş etdirir. 5. Mövzu ilə əlaqədar fikirlərini məntiqi ardıcıllıqla şərh edir.    

            a) TTİMY texnologiyası əsasında əsərin məzmunu üzərində işin təşkili (nümunə) Bu cür dərslər üç mərhələdən ibarətdir və onların hər birinin öz vəzifəsi olur. Siz bunlar barəsində müəyyən məlumatlara maliksiniz. Belə dərslər 45 dəqiqəni əhatə etməlidir və burada müxtəlif iş formalarından(fərdi, kiçik, böyük) istifadə olunmalıdır   Dərsi planlaşdırarkən standartlara, texnikalar, iş formaları, resurslar, dərsin təlim nəticələri , dərsin təxmini vaxt bölgüsü qeyd olunmalıdır.   İş prosesini izləmək baxımından bu nümunəyə də nəzər salın. V sinifdə Ə. Cəmilin "Can nənə, bir nağıl de" şeirinin bu texnologiya ilə tədrisində dərsi aşağıdakı kimi planlaşdırmaq olar: Mövzu: Ə. Cəmilin "Can nənə, bir nağıl de" şeirinin məzmunu və təhlili Standart: 1.1.1., 1.1.2., 1.1.3., 1.1.5., 1.2.2., 1.2.3., 2.2.1., 3.1.1. İş forması:   fərdi, kiçik və ya böyük qruplarla iş. İş üsulu: müzakirə, müsahibə, açıq suallar. Resurslar:   şəkillər,   dərslik

Ədəbİ əsərlərİn  öyrədİlməsİ Orta məktəb ədəbiyyat kursunun (proqramının) əsas hissəsini ədəbi əsərlər təşkil edir. Dövlətimizin   qarşıya qoyduğu məsul və şərəfli vəzifələr bu əsərlərin tədrisi prosesində həyata keçirilir. Ədəbi əsərlərin təlim-tərbiyəvi imkanları olduqca genişdir. Şagirdyönümlülük, nəticəyönümlülük, inteqrativlik, şəxsiyyətyönümlülük, şagirdlərdə həyati və ünsiyyət bacarıqların formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi, onların mənəvi aləminin zənginləşdirilməsi biz müəllimlərin tədris prosesində bu əsərlərdən necə istifadə etməyimizdən çox asılıdır. Ədəbi əsərlər bir təsadüf olaraq dərsliklərə gətirilmir. Onların hər birinin seçilib dərsliklərə yerləşdirilməsində bir qanunauyğunluq, bir zərurət vardır. Dərslik müəllifləri dövlətin nə istədiyini yaxşı bilir və həmin tələbələri ödəyə biləcək bədii nümunələri dərsliyə daxil edirlər. Rəsmi sənədlərin qarşıya qoyduğu tələblərlə Siz də yaxından tanışsınız. Yəni kimi yetişdirməliyik, o şəxsə hansı bilik, ba

XI sinif Mövzu:   C. Məmmədquluzadənin həyatı [1] Standartlar : (ümumiyyətlə kursda   buna dair  standartlar yoxdur) Inteqrasiya : Tarix.   Texnikalar : klaster, beyin həmləsi, müzakirə Iş forması : böyük və kiçik qrupda iş Resurslar (təchizat): filmdən parça, musiqi, proyektor(və ya telefondan görüntünün nümayişi). Dərsin təlim nəticələri : a) Sənətkarın hansı bir ömür yolu keçməsinə münasibət bildirir, b) Sənətkarın ədəbi, ictimai fəaliyyətinin mənasını izah edir, c) Vətən, millət, xalq, ziyalı anlayışlarının   Mirzə Cəlilin ömür yolundakı izlərinə münasibət bildirir, d)   Fikirlərini əsaslandırır, fakt və hadisələrə münasibət bildirir. Üsul: Beyin həmləsi, BİBÖ, müsahibə, müzakirə

Bir dərsin planı: İ.Nəsiminin həyatı və yradıcılıq yolu X sinifdə İ. Nəsiminin həyatı, yaradıcılıq yolu tədris olunarkən dərsi təxminən aşağıdakı şəkildə planlaşdırmaq olar:   Mövzu:   İmadəddin Nəsiminin həyatı və yaradıcılıq yolu Standartlar : 1.2.4., 2.1.1., 2.2.1., 3.1.2., 3.1.3. Inteqrasiya : Tarix, 0.0.0.   Texnikalar : klaster, beyin həmləsi, Venn diaqramı, T-sxem, müzakirə, Iş forması : böyük və kiçik qrupda iş Resurslar (təchizat): -Nəsimi filmdən parça, musiqi "Etmə gil" rədifli qəzəli. https://yandex.ru/video/search?p=3&filmId=13259442750920529608&text=nəsimi%20filmindən%20musiqi&noreask=1&path=wizard&reqid=1505034865256665-710745628839777460155688-man1-3579-V -Proyektor(və ya görüntünün telefondan izlənilməsi). -Markör və iş vərəqləri.